Қазақстан футболындағы проблемалар мен оның шешу жолдары. Болат Есмағамбетовтың пікірі қандай?

Қазақстанда жаңа футбол маусымының басталуына бір айдан аз уақыт қалды. Футбол федерациясының басшылығы ауысты. QFL өз өкілеттігінен айырылды. Ал елде мемлекеттік бюджеттен легионерлерді қаржыландыруға тыйым салатын заң күшіне еніп келеді. 

Легионерлерді қаржыландыруға тыйым салу

— Болат Жолдасоұлы, сіз мемлекеттік бюджет есебінен легионерлерді қаржыландыруға тыйым салу туралы шешімге қалай қарайсыз?

— Бұл тек ойыншыларға қатысты ма, әлде бапкерлерге де әсер ете ме? Егер тек футболшылар туралы болса, онда бұл шешімге өзгеріс енгізу керек, оны айналып өтудің жолдарын болдырмау қажет.

— Сонда не айтқыңыз келіп тұр?

— Жалақыға қатаң шектеу қою керек. Қазақстандық футболшының айлық табысы, оның ішінде сыйақыларымен бірге, белгілі бір сомадан аспауы тиіс. Мысалы, қарапайым футболшы 2 млн теңге, ұлттық құраманың ойыншысы 3 млн теңге, 23 жасқа дейінгі ойыншы 1 млн теңге, 21 жасқа дейінгі футболшы 500 мың теңге, ал 19 жастағы жас ойыншы 300 мың теңгеден артық алмауы тиіс. Егер футболшы көбірек табыс тапқысы келсе және оған лайық болса, онда шетелдік чемпионаттарға ауыссын. Агенттер неге футболшыларды Азияға орналастырмайды? Қазір Азияның футбол нарығы қарқынды дамып келеді. Ол жақта қыруар қаражат бар. Бұл біздің ұлттық құрамамызға да пайдалы болар еді. Азияда өте жоғары бәсекелестік бар. Бұл ойыншылардың жылдам дамуына ықпал етеді.

ҚПЛ-дағы шетелдік ойыншылардың болашағы

— Қазақстан чемпионатында шетелдік ойыншылардың жағдайы қалай болмақ?

— Бізде легионерлерді қаржыландыру мәселесі былай шешіледі – өңірдегі әкім демеушілер табады. Түрлі АҚ, ЖШС және корпорациялар демеушілік көмек ретінде қаражат бөледі. Кеңес заманында да осындай тәжірибе болған. Мысалы, мен ленинградтың "Кировец" клубында ойнағанда Киров зауытында сегізінші дәрежелі токарь ретінде жалақы алдым.

ҚФФ мен QFL арасындағы жағдай

— ҚФФ мен QFL арасындағы қазіргі жағдайға көзқарасыңыз қандай?

— Өкінішке қарай өткен маусымда QFL-ға қатысты көптеген теріс жағдайлар болды. Мысалы, матчтардың трансляциясы, төрешілер дауы және басқа да мәселелер. Егер мұндай олқылықтар Премьер-Лигада болып жатса, онда Бірінші және Екінші лигалар мүлдем назардан тыс қалды десек болады. Командалар қаржылық қиындықтарға тап болып, кейбірі чемпионаттан шығып кетті. Неліктен ЕАЭО елдерінің ойыншылары бұл лигаларда ойнай алмайды? Сонымен қатар Бірінші лигада PRO категориясы бар бапкерлерді жұмыстан шығарды. Еуропада спорттық директорлар президенттің оң қолы саналады, олардың көбі – бұрынғы футболшылар немесе PRO лицензиясы бар бапкерлер.

VAR жүйесі мен гол сызығы технологиясы

— VAR жүйесі бойынша да көптеген шағымдар болды...

— Иә, келісемін. VAR – қазіргі футболдың ажырамас бөлігі. Бірақ төрешілер бірдей жағдайларды әртүрлі бағалайды. Сондықтан бізге гол сызығын анықтайтын жүйені енгізу керек. Бұл технология арнайы камералар мен чиптер көмегімен доптың қақпа сызығын кесіп өткен-өтпегенін дәл анықтайды.

Инфрақұрылымды жақсарту

— Қазақстан чемпионатының басты мәселелерінің бірі – әлсіз инфрақұрылым. Оны қалай жақсартуға болады?

— Қазір біз жаңа стадиондардың салынып жатқанын көріп отырмыз. Бірақ жасанды алаңдардан біртіндеп бас тарту керек. Бізге жылыту жүйесі бар гибридті алаңдар қажет. Қазақстанның солтүстігінде "Астана Арена" сияқты шатыры бар стадиондар салынбайды. Дегенмен, 2-3 мың көрерменге арналған жабық манеждер салынса, бұл көктемгі және күзгі маусымда ойын өткізуге мүмкіндік берер еді.

Әйелдер футболының дамуы

— Премьер-Лига клубтары әйелдер командасын құруға міндеттелді. Бұған қалай қарайсыз?

— Бұл дұрыс шешім. Біз УЕФА мүшесіміз, ал Еуропада әйелдер футболына инвестиция көптеп құйылып, оған ерекше көңіл бөлінеді. Бұл оның мәртебесін арттыруға көмектеседі.

Балалар мен жасөспірімдер футболының дамуы

— Жасөспірімдер футболының деңгейін қалай көтеруге болады?

— Футбол орталықтарын клубтардан бөлу қажет. Олардың жеке бюджеті, стадиондары мен инфрақұрылымы болуы керек. Әрбір академия өзінің методологиясын жасап, ішкі турнирлермен қатар, халықаралық жарыстарға қатысуға міндеттелуі тиіс.

Балалар мен жасөспірімдер футболын дамыту үшін жүйелі жарыстар ұйымдастырып, академиялар ашу керек. Академиялар жатақхана, тамақтану, білім және жаттығу процестерін толық қамтамасыз етуі тиіс. Клубтар бюджеттен бөлінетін қаржының бір бөлігін осы орталықтарға бағыттауы қажет.

Егер Freedom компаниясы (QJ Лигасын ұйымдастыратын) аймақтарда инфрақұрылымды жақсартуға көмектессе, онда бұл жасөспірімдер футболының ұзақ мерзімді дамуына ықпал етер еді.