Тейптер: сән бе, әлде спорттағы тиімді құрал ма?

Тейп дегеніміз не?

Тейп – бұл теріге жабыстырылатын арнайы серпімді немесе қатты матадан жасалған медициналық таспа. Ол бұлшықет пен буындарды қолдау, жарақаттың алдын алу және қалпына келу процесін жеделдету үшін қолданылады.

Тейптердің негізгі міндеттері:

• жарақат алған аймақты бекіту және қозғалысты шектеу;
• бұлшықетке қосымша қолдау көрсету;
• ауырсыну сезімін азайту;
• ісінуді және қабынуды азайту;
• қан мен лимфа айналымын жақсарту.

Тейп түрлері

Кинезиотейп (Kinesiology tape)

• Серпімді, терімен бірге қозғалады.
• Бұлшықеттің жұмысын қолдайды, ауырсынуды азайтады, лимфа айналымын жақсартады.
• Спорттық және медициналық қалпына келтіруде жиі қолданылады.

Қатаң спорттық тейп (Rigid tape)

• Созылмайтын құрылымға ие, буын қозғалысын шектейді.
• Жарақаттың алдын алу және буынды бекіту үшін жарыс кезінде қолданылады.

Когезивтік тейп (Cohesive tape)

• Тек өзіне жабысады, теріге жабыспайды.
• Шашты жұлмайды, жиі жаттығу кезінде қысқа уақытқа бекіту үшін қолданылады.

Эластикалық желімді бинт (Elastic Adhesive Bandage — EAB)

• Серпімді, бірақ қаттырақ материал.
• Қысым мен қолдауды қатар қамтамасыз етеді.

Психологиялық әсері

Кейбір спортшылар үшін тейп – жарысқа дайындықтың бір бөлігі. Лентаны жабыстыру арқылы олар өзін жарысқа толық дайын, қорғалған және сенімді сезінеді. Мұны спорт психологиясында ритуал немесе өзін-өзі сендіру әдісі деп атайды. Мысалы белгілі бір ойыншы әр матч алдында тейп жабыстырса, бұл оның өзіндік "қауіпсіздік қалқаны" секілді әсер береді.

Ғылыми негізі және жұмыс механизмі

Адамның терісі – ең үлкен сенсорлық мүше және ол тікелей жүйке жүйесімен байланысқан. Кинезиотейп терімен жанасқанда жүйке рецепторларын ынталандырады, бұлшықет пен буынға түсетін жүктемені азайтады, лимфа айналымын жақсартады.

Эластикалық тейптің негізгі әсерлері:

• Теріні сәл көтеру – бұлшықет пен сіңір арасындағы кеңістікті ұлғайтады;
• Ауырсынуды азайту – жүйке ұштарына қысымды төмендету арқылы;
• Ісінуді азайту – лимфа ағынын жеңілдету;
• Қолдау көрсету – қозғалыс ауқымын шектемей, жарақаттанған аймақты бекіту.

Бұл қасиеттері тек спортта емес, күнделікті өмірде де қалпына келтіру процесінде тиімді қолданылады.

Шығу тарихы және медициналық қолданылуы

Кинезиотейптеу әдісін жапон дәрігері Кензо Касе 1970-жылдары ойлап тапқан. Ол массаж, мануалды терапия және басқа әдістердің шектеулерін байқап, бұлшықет пен буын қозғалысына еркіндік беретін, бірақ бір мезгілде қолдау көрсететін құрал жасауды мақсат етті.

Касенің айтуынша:

"Барлық қолданған әдістерімде бұлшықет, сіңір және тіндердегі сұйықтық қозғалысына еркіндік жетіспеді. Мен әртүрлі терапиялардың тиімді қасиеттерін біріктіретін әдіс жасағым келді".

Кейбір ортопед-дәрігерлер мен реабилитологтар бұл әдісті жеңіл жарақаттарда немесе операцияның алдын алу үшін қолданады.

Қолдану аясынан мысалдар

Футболшылар: жамбасты, тізені немесе сирақ бұлшықетін қорғау үшін. Баскетболшылар: тобық пен тізе буындарын бекіту үшін. Жеңіл атлеттер: жүктемеден кейінгі бұлшықет ауырсынуын азайту үшін. Күнделікті спортпен айналысушылар: фитнес, жүгіру, йога кезінде жарақаттың алдын алу үшін қолданады. 

Тейп – бұл жай ғана сәндік элемент емес. Ол спортшыларға психологиялық сенімділік беріп қана қоймай, ғылыми тұрғыда дәлелденген физиологиялық әсерге ие: ауырсынуды азайтады, лимфа айналымын жақсартады, жарақаттан кейін қалпына келуді жылдамдатады. Әр түрінің өз мақсаты бар. Сондықтан тейпті дұрыс таңдап, оны маман жабыстырған жөн.