Тұзды азайтыңыз – өміріңізді ұзартыңыз: дәрігерлердің 5 кеңесі

Әлем бойынша жыл сайын шамамен 2 миллион адам тұзды шамадан тыс тұтынудың салдарынан болатын жүрек-қан тамыр ауруларынан көз жұмады. Бұл туралы Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) мәліметі хабарлайды. Ғалымдардың айтуынша, натрийдің артық мөлшері артериялық қан қысымының жоғарылауына (гипертония) себеп болады. Ал бұл өз кезегінде инфаркт пен инсульт қаупін бірнеше есе арттырады.

Бұған қоса, ас тұзының шамадан тыс қолданылуы бүйрек ауруларына, сондай-ақ асқорыту жолдары қатерлі ісіктерінің пайда болуына да ықпал етуі мүмкін.

Натрий не үшін керек және ол қалай денсаулыққа зиян тигізуі мүмкін?

Натрий ағза үшін маңызды элемент:

• денедегі сұйықтықтардың тепе-теңдігін сақтайды,
• бұлшықет жиырылуына,
• жүйке импульстарының берілуіне,
• жасушаішілік алмасу процестеріне жауап береді.

Алайда оның артық мөлшері, әсіресе жасырын тұз түрінде (консервілер, жартылай дайын өнімдер, фастфуд, тұздықтар), қан қысымының жасырын көтерілуіне себеп болып, адам денсаулығына ұзақмерзімді зиян келтіреді.

Қазақ қоғамына да қатысты: нормадан екі есе артық тұтынылады

ДДСҰ ұсынған тәуліктік тұз мөлшері – 5 грамм. Бірақ көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстанда да бұл көрсеткіш 10–12 граммға дейін жетеді. Бұл – екі есе артық. Қоғамдық денсаулық сақтау саласының мамандары осыған байланысты ас тұзын тұтыну мәдениетін қайта қалыптастыру қажеттігін алға тартады.

Тұздан бас тартудың 5 алтын ережесі

ДДСҰ сарапшылары мен нутрициологтардың кеңесі бойынша, тұзды азайту үшін мына 5 кеңеске құлақ түріңіз:

1. Дәмдеуіштер мен шөптерді пайдаланыңыз: тұздың орнына қызыл бұрыш, сарымсақ, лимон, ақжелкен, аскөк, зире сияқты табиғи дәмқосқыштар тағамның дәмін ашып, пайдалы әсер береді.
2. Жаңа піскен өнімдерді таңдаңыз: жаңа көкөністер мен жемістерде тұз өте аз. Ал консервіленген өнімдерді пайдаланған жағдайда, суды төгіп, қайта шайып қолданған жөн.
3. Тағам жапсырмасын оқыңыз: сатып аларда өнімнің құрамындағы тұз (натрий) мөлшеріне назар аударыңыз. "Төмен тұзды", "тұзы азайтылған" белгілерін іздеңіз.
4. Тұз мөлшерін біртіндеп азайтыңыз: тұзды күрт емес, біртіндеп азайту арқылы тілдің дәм сезгіштігін табиғи дәмге қайта бейімдеуге болады.
5. Тұздықтарды шектеу: үйде үстелге кетчуп, соя тұздығы, сорпа текшелері сияқты тұзы жоғары өнімдерді қоймауға тырысыңыз. Бұл әсіресе балалардың тұзға үйренбеуі үшін маңызды.