Фастинг — денсаулық па, әлде зиян ба? Сарапшылар не дейді?

Бұл диетаның негізгі идеясы – белгілі бір уақыт аралығында тамақтанудан бас тарту арқылы денені тазарту және артық салмақтан арылу. Мақаланы дайындауда біз гастроэнтеролог Рүстем Садықов, терапевт-дәрігер Юлия Этлис және нутрициолог Ника Сергунина пікірлеріне сүйендік.

Интервальді ашығу деген не?

Интервальді ашығу – бұл арнайы диета емес, тамақтану тәртібі. Адам белгілі бір сағат аралығында тамақ ішіп, қалған уақытта мүлде тамақтанбайды. Бұл әдіс тамақтанудан толық бас тартуды қажет етпейді, сондықтан тәтті немесе қуырылған тағамнан бас тартуға дайын емес адамдар үшін де тиімді шешім бола алады.

Танымал ашығу схемалары

Медицина мамандары мен нутрициологтар келесі схемаларды жиі ұсынады:

• 16/8 және 18/6 схемалары

Ең кең тараған – 16/8 әдісі: 16 сағат ашығып, 8 сағат ішінде тамақтануға болады. Бұл тәсіл ұйқы уақытын да қамтығандықтан, көп қиындық туғызбайды. 18/6 – сәл қаталдау әдіс, оны тәжірибелі фастинг қолданушыларға ғана ұсынады.

• 20/4 схемасы – «жауынгер диетасы»

Тек бір рет қана – 4 сағаттық терезеде тамақтануға мүмкіндік береді. Ағылшын тіліндегі OMAD (one meal a day) жүйесіне сәйкес келеді.

• 5/2 жүйесі

5 күн қалыпты тамақтану, ал 2 күнде калория мөлшері 500-600 ккал-дан аспауы тиіс немесе толықтай ашығу ұсынылады. Ашық күндерді қатарынан қоюға болмайды.

• 36 сағаттық ашығу

Бұл – ең қиыны. Мысалы, дүйсенбі күні таңғы 08:00-де тамақтансаңыз, келесі рет тамақ ішу сейсенбі күні 20:00-де ғана рұқсат етіледі. Арнайы мобильді қосымшалар арқылы уақыт интервалын бақылау – ашығу тәртібін сақтау процесін жеңілдетеді.

Интервальді ашығудың пайдасы

Медицина саласындағы көптеген зерттеулер фастингтің келесі артықшылықтарын дәлелдеді:

• Салмақ тастау – артық май энергияға айналады, әсіресе дұрыс тамақтану мен спортпен үйлессе.
• Жасушалық тазарту – аутофагия процесі іске қосылып, зақымданған жасушалар жойылады.
• Қабынуды азайтады – бұл артрит, астма сияқты аурулардың алдын алуға көмектеседі.
• Инсулинге сезімталдық артады, 2 типті қант диабеті қаупі төмендейді.
• Ми жұмысы белсендіріледі, Альцгеймер мен Паркинсон ауруларына шалдығу ықтималдығы азаяды.
• Иммунитет күшейеді – ашығу кезінде грелин гормонының көбеюі иммундық жүйені қолдайды.

Америкалық ғалым Вальтер Лонго (Оңтүстік Калифорния университеті) жүргізген зерттеулерде ашығу кезінде лейкоциттер азайып, тамақтану қалпына келтірілгенде иммундық жасушалар саны бұрынғыдан артық деңгейге жеткен.

Кемшіліктері мен ескертулер

Дегенмен, интервальді ашығу барлық адамға бірдей жарамайды.

Дәрігер Рүстем Садықовтың айтуынша: “Ашығу – бұл жеке тәсіл. Асқазан-ішек жолдары немесе гормондық бұзылулары бар адамдарға бұл жүйе кері әсер беруі мүмкін.”

Жүкті әйелдерге, балаларға, қант диабеті немесе анемиясы бар жандарға бұл әдіс ұсынылмайды. Ашық күндері су ішуді ұмытпау керек, ал калория тапшылығынан кейінгі тамақтану кезеңінде артық жеуден сақтану маңызды.