
Соңғы уақытта дәрігерлер мен спорттық медицина мамандары биологиялық белсенді қоспалар (ББҚ немесе БАД) туралы жиі ескертіп жүр. Себебі – олардың құрамында тыйым салынған немесе заттаңбада көрсетілмеген қауіпті заттар болуы мүмкін.
Зерттеулерге сәйкес, сатылымдағы ББҚ-ның шамамен 28%-ы тыйым салынған заттарды қамтиды. Бұлар көбіне стимуляторлар, диуретиктер, эйфоретиктер және анаболиктер. Мысалы:
WADA (Дүниежүзілік допингке қарсы агенттік) ББҚ-ларды ресми түрде сертификаттамайды. Бұл дегеніміз – ешбір өндіруші қоспаның тазалығына толық кепілдік бере алмайды. Салдарынан:
"Фуросемидке тәуелді бүйрек" — фуросемидтің жасырын немесе ұзақ уақыт қабылдануынан туындайтын асқыну. Бұл кезде ағза препаратсыз зәр шығаруды тоқтатады, ісіну, электролит теңсіздігі мен жүрек-қан тамыр жүйесінің бұзылуы пайда болады.
Көпшілігіміз "дәрумендер зиянсыз" деп ойлаймыз. Бірақ артық қабылданған жағдайда олар да қауіп төндіруі мүмкін. Міне, бірнеше мысал:
Дәрумен/Минерал | Қауіпті дозасы | Қауіптері |
---|---|---|
C дәрумені | >2 г/тәу | Бүйрек тасы, мыс тапшылығы, асқазан бұзылысы |
Темір | Лабораториясыз қолдану | Бауыр зақымдануы, гемохроматоз |
Цинк | >40 мг/тәу | Иммунитет әлсіреуі, жүйке жүйеге зиян |
Селен | >400 мкг/тәу | Улану, шаш түсуі, тырнақтың морттығы |
Кобальт (B12 құрамында) | Жоғары дозада | Кардиомиопатия, допинг тізіміне ену (WADA, 2015 жылдан бастап) |
Медицина мен спорттық зерттеулерде қауіпсіз әрі тиімді деп танылған екі қоспа бар:
100% қауіпсіздікке ешкім кепілдік бере алмайды. Бірақ төмендегі кеңестер арқылы қауіпті азайтуға болады:
Витаминдер мен спорттық қоспалар — ойыншық емес. Олар дұрыс қолданылғанда — көмек, ал бейберекет пайдаланғанда — денсаулық пен спорттық мансаптың соңы болуы мүмкін. Егер сіз — кәсіби немесе әуесқой спортпен айналысатын болсаңыз, әрқашан білікті маманмен кеңесіп барып ғана қоспа қолдануды бастаңыз.