Қазақстанда көлік салығын төмендету ұсынылды

Салық реформасы: не өзгеруі мүмкін?

Қазақстанда ескі автокөлік иелеріне салықтық жеңілдіктер жасау туралы ұсыныс талқылануда. LS порталының хабарлауынша, жаңа Салық кодексінің жобасында жеңіл көліктерге жасына қарай төмендету коэффициентін енгізу қарастырылған.

Егер бастама мақұлданса, 10-20 жылдық көліктерге салық 30%-ға төмендейді, ал 20 жылдан асқан автокөліктер үшін бұл көрсеткіш 50%-ға дейін қысқарады. Бұл өзгеріс ескі көлік иелеріне айтарлықтай жеңілдік әкелуі мүмкін.

Экологиялық мәселелер

Бірақ Экология және табиғи ресурстар министрлігі бұл бастама ескі автокөліктердің көбеюіне әкеліп, қоршаған ортаға теріс әсер етуі мүмкін деп алаңдаулы. Министрлік ұсынған жаңа өзгерістер халықты экологиялық таза көлік сатып алуға ынталандырмайтынын және қалалардағы ауа сапасын нашарлатуы мүмкін екенін ескертті.

Экономикалық тиімділік пен дилерлерге әсері

Ұлттық экономика министрлігі керісінше, бұл салық реформасы көлік паркін ескіртуге әкелмейді деп санайды. Көптеген қазақстандықтар жаңа көлік сатып алуға мүмкіндігі жоқ екенін және салық жүйесінің әділеттілігін талап ететінін алға тартады.

Сонымен қатар, Қазақстанға импортталатын автокөліктер үшін кедендік төлемдер, ҚҚС, акциздер, утилизациялық алым және бастапқы тіркеу төлемдері өзгеріссіз қалады. Бұл төлемдердің көлемі автокөліктің жасына және техникалық жағдайына байланысты белгіленеді.

Салық мөлшері қозғалтқыш көлеміне қарай есептеледі. 2025 жылы:

• 3 000 см³-ге дейінгі қозғалтқышы бар көліктер үшін салық 3 932-ден 35 400 теңгеге дейін;
• 3 000-4 000 см³ аралығындағы қозғалтқышы бар көліктер үшін – 59 000 теңге;
• 4 000 см³-ден жоғары көліктер үшін – 460 000 теңге болуы мүмкін.

Қолданыстағы көлік нарығына ықпал

Ескі көліктерге салықтың төмендеуі Қазақстандағы екінші нарықтағы автокөліктер саудасын жандандыруы ықтимал. Бұл автокөлік иелеріне өз машиналарын ұзақ уақыт пайдалануына және арзан қолданыстағы көліктерді сатып алуына ынталандыру береді.

Алайда, ресми автодилерлер бұл өзгерістерге қарсы болуы мүмкін. Себебі, жаңа көліктерге сұраныс төмендеуі мүмкін. Сонымен қатар, Қазақстанға шетелден, әсіресе Қырғызстан, Армения, Ресей және Оңтүстік Кореядан ескі көліктердің әкелінуі артуы мүмкін. Бұл экология мен автонарық мамандары тарапынан сынға ұшырауы ықтимал.

Халықаралық тәжірибе

Әлем елдері көлік салығы мәселесін әртүрлі тәсілдермен шешуде. Қазақстан әлі де салық реформасын талқылауда, ал басқа елдердің тәжірибесі қандай?

• Ресей: Көлік салығы қозғалтқыштың қуатына байланысты есептеледі. Сонымен қатар, 10 млн рубльден (шамамен 50 млн теңге) жоғары бағаланған машиналарға «люкс салығы» енгізілген. Бұдан бөлек, ескі көліктерді утилизацияға тапсыруға ынталандыратын бағдарламалар бар.
• Еуропа: Көптеген ЕО елдері көлік салығын СО₂ шығарындыларына қарай белгілейді. Мысалы:
  • Германияда қозғалтқыш көлемі мен көмірқышқыл газының шығарындылары ескеріледі. Электромобильдер мен гибридтерге жеңілдіктер қарастырылған.
  • Францияда жоғары шығарындылары бар көліктерге қосымша салық салынады, ал экологиялық таза көліктерді сатып алатындарға субсидия беріледі.
  • Нидерландыда экологиялық зияны жоғары көліктерге жоғары салық салынады.
• АҚШ: Көлік салығы әр штатта әртүрлі. Орегон штатында жүргізілген пилоттық жобада жүргізушілер жыл сайынғы тұрақты салық орнына әр шақырым үшін төлем жасайды. Калифорния ескі көліктерді утилизацияға тапсыруға ынталандыратын бағдарламалар ұсынады.

Қазақстанда тепе-теңдікті табу қажет

Қазақстан автокөлік иелері үшін тиімді салық саясатын жасаумен қатар, экология мен қауіпсіздік мәселелерін де ескеруі қажет. Салықты төмендету арқылы ескі көліктердің санын арттырмау үшін мемлекет экологиялық таза көліктерге ынталандыру жүйесін қарастыруы мүмкін. Электромобильдер мен гибридтерге жеңілдіктер енгізу бұл саладағы маңызды қадам болуы ықтимал.