Витамин D неге маңызды?
Витамин D көпшіліктің ойындағыдай тек «сүйек дәрумені» емес. Ол:
- иммундық жүйені нығайтады,
- жүрек пен қан тамырларын қорғайды,
- зат алмасуға әсер етеді,
- тіпті көңіл-күй мен психикалық денсаулыққа да ықпал етеді.
Дегенмен, күн сәулесі арқылы ағза оны өздігінен синтездей алса да, тапшылық қазіргі қоғамда кең тараған әрі маңызды қоғамдық денсаулық мәселесіне айналған.
Мамандар не дейді?
Диетолог Валерия Блази атап өтті: «Дұрыс тамақтану мен өмір салты витамин D тапшылығын алдын алуда шешуші рөл атқарады».
Оның айтуынша, тапшылықтың алғашқы белгілері:
- созылмалы шаршағыштық,
- бұлшықет пен буын аурулары,
- иммунитеттің әлсіреуі (жиі тұмау, тыныс жолы инфекциялары),
- көңіл-күйдің құлдырауы.
Ал ауыр жағдайларда остеопения, остеопороз, сыну қаупінің артуы байқалады. Жаңа зерттеулер тапшылықты қант диабеті, метаболикалық синдром және иммундық дисфункциялармен байланыстырады.
Тапшылықтың басты себептері
Маман бес негізгі факторды атап өтті:
- Күн сәулесінің аздығы немесе SPF жоғары кремдерді жиі қолдану.
- Жасы ұлғайғандар және терісі қара адамдарда синтездің баяулауы.
- Артық салмақ пен семіздік – дәрумен май тінінде «қамалып» қалады.
- Ішек, бауыр, бүйрек аурулары (Крон ауруы, целиакия, гепатит).
- Созылмалы дәрі-дәрмек қабылдау (глюкокортикоидтар, антиепилептикалық препараттар).
Шешімдер: қалай алдын алуға болады?
1. Күн сәулесі
Күннің ыстық емес уақытында (таңертең немесе кешкісін) 15–20 минут қол мен аяқ ашық күйде серуендеу жеткілікті.
2. Тамақтану
- майлы балықтар (албырт, скумбрия, сардина, майшабақ),
- жұмыртқаның сарысы,
- саңырауқұлақ,
- сүт және байытылған өнімдер.
3. Қосымша дәрумендер
- Қандағы көрсеткіш 30 нг/мл-ден төмен болса, дәрігер кеңесі қажет.
- 20–30 нг/мл – жеткіліксіздік, әсіресе қыс айларында немесе қауіпті топтағы адамдарға (қариялар, семіздігі барлар, менопаузадағы әйелдер) қосымша қажет болуы мүмкін.
- 20 нг/мл-ден төмен – нақты тапшылық, мұнда дәрігер арнайы дозаны белгілейді.
Маман ескертеді:
«Өз бетінше дәрумен қабылдау қауіпті, себебі артық мөлшер гиперкальциемияға, жүрек пен бүйрек проблемаларына әкелуі мүмкін».
Алты алтын кеңес
- Витамин D мен кальций, магний, К2 дәруменіне бай тағамдарды тұтыну.
- Дұрыс күнге шығу әдетін қалыптастыру.
- Дәрумен деңгейін қан анализімен бақылау.
- Қажет болса, дәрігер тағайындаған қосымша қабылдау (ең тиімді түрі – витамин D3).
- Ұзақ мерзімге қолайлы доза – күніне 800–2000 ХБ, бірақ нақты мөлшер жекелей белгіленуі тиіс.
- Жеке жас, жыныс, өмір салты мен метаболикалық жағдайға сай тамақтану жоспары.
Витамин D тапшылығы – қазіргі қоғамдағы ең елеулі жасырын проблемалардың бірі. Ол тек сүйек пен тістерді емес, бүкіл ағзаның жұмысын әлсіретеді. Дұрыс күнге шығу, теңгерімді диета және дәрігер кеңесіне сай қосымша қабылдау – ең сенімді шешім.
