Ет – қазақтың ас мәзіріндегі басты тағам. Бірақ қайсысы ағзада жеңіл қорытылады ал қайсысы жүрек пен иммунитетке пайдалырақ? Дәрігерлер мен диетологтар сиыр еті, тауық еті, үрпішке еті, қой еті және жылқы етінің артықшылықтарын атап өтті.
Ғалымдар сиыр етін ең пайдалы ет түрлерінің бірі деп санайды. Әсіресе жайылымда өскен малдың еті дәрумендерге бай. Шөппен қоректенген сиыр еті омега-3 қышқылдарына бай, ол ағзадағы қабынуды азайтып, жүрек саулығын сақтайды. Сонымен қатар CLA қышқылы артық майды азайтып, қан айналымын жақсартады.
Сиыр етінде В₁₂ дәрумені, темір мен мырыш мол. Дәрігерлер етті қатты қуырып жібермей, орташа отта грильде немесе табада пісіруге кеңес береді. Майы аз бөліктері – жұмсақ ет бөлігі, арқа, омырау, жамбас еті.
Терісі алынған тауық еті – ең диеталық және жеңіл қорытылады. Онда В₃ дәрумені мен селен бар, бұл зат алмасуды жақсартып, иммунитетті күшейтеді. Тауықты грильде немесе пеште пісірген пайдалырақ, ал майға қуыру ұсынылмайды. Ең төмен калориялы бөлігі – төс еті. Оны көкөніспен немесе дәнді дақылдармен (қоңыр күріш, киноа) бірге тұтынсаңыз, тағамның пайдасы артады.
Healthline дерегінше, үрпішке еті – ең төмен калориялы еттердің бірі. Оның құрамында В тобы дәрумендері, темір, мырыш, селен бар.Үрпішке еті – бұлшықетті нығайтатын аминқышқылдардың қайнар көзі. Ол жарақаттан кейін қалпына келу үшін таптырмас тағам. Үрпішкені бұқтырып, пеште пісіруге немесе фарш жасап қолдануға болады. Лимон мен сарымсақ қосылса, дәмі ерекше ашылады.
Жас қойдың еті (ягнятина) темір, мырыш, В₁₂ дәруменіне бай. Ол қан түзілуге, энергияны арттыруға және иммунитетті нығайтуға көмектеседі. Шөппен қоректенген қозының еті – күш пен сергектіктің қайнар көзі. Баяу отта пісіргенде дәрумендері мен минералдары жақсы сақталады. Қой етін грильде, пеште сарымсақ пен розмарин қосып дайындауға болады. Қазақтың ұлттық ас мәзірінде қой еті әрқашан ерекше орын алады.
Қазақ дастарханы қазы-қарта, жал-жаясыз елестету мүмкін емес. Жылқы еті – көшпенділердің басты тағамы әрі ең жеңіл қорытылады.
Қазақтар қазы-қартадан бешбармақ әзірлейді – ол тек той-думанда емес, күнделікті дастарқанның да сәні.
Сонымен бірге, жылқы етінен қайнатылған сорпа ағзаға ерекше пайдалы: Диетологтар мен дәрігерлер айтуынша, ауыр отадан немесе ұзақ сырқаттан соң ағзаны қалпына келтіру үшін ең қолайлы тағамның бірі – жылы әрі майы алынған жылқы сорпасы екенін айтады. Ол иммунитетті көтеріп, энергияны қайтарады.
Жалпы айтқанда, жылқы еті бойды сергітіп, шаршауды басып, күш-қуатты қалпына келтіреді. Энергетикалық құндылығы пісіру тәсіліне қарай өзгереді: шикісі – 165 ккал, қақталғаны – 200–300 ккал, қуырылғаны – шамамен 270 ккал.
Қай етті таңдасаңыз да – бастысы шамасын білу. Етті артық жеу ағзаға ауырлық түсіреді, ал дұрыс мөлшерде тұтыну – күш-қуат пен денсаулықтың кепілі.
Диетологтар күніне етті шамамен 150–200 граммнан асырмай жеуді және оны күннің бірінші жартысында тұтынуды ұсынады. Себебі ағза белсенді кезде ақуыз жақсы қорытылады, ал кешке ауыр ет асқазанды шаршатуы мүмкін.
